Festiwale Tsechu w Bhutanie – kiedy świętować?

Strona główna / Blog / Kultura / Tradycje i wierzenia / Festiwale Tsechu w Bhutanie – kiedy świętować?

Bhutan pod wieloma względami jest miejscem magicznym, gdzie czas płynie inaczej. Zamknięty między szczytami Himalajów Kraj Grzmiącego Smoka wciąż jest jednym z tych niedostępnych i dziewiczych miejsc, gdzie lokalne tradycje są więcej niż tylko żywe. Są podporą społeczeństwa stanowiąc o odrębności kulturowej mieszkańców i ich silnej tożsamości, jednocześnie dając Bhutańczykom poczucie przynależności i wspólnoty. Esencją tych tradycji są w Bhutanie festiwale. Bez wątpienia, będąc w Bhutanie festiwal Tsechu po prostu trzeba zobaczyć.

Co zobaczycie na festiwalu?

Każdy z festiwali ma nieco inną choreografię oraz czas trwania. Niektóre to imprezy jednodniowe, inne trwają 2 lub trzy dni. Główną atrakcją są rzecz jasna tańce. Podczas każdego festiwalu zobaczymy szereg różnych tańców. Niektóre z nich są bardzo długie i potrafią trwać nawet godzinę. Wiele z nich ma wieki tradycji, są wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Każdy ma swoją bardzo określoną choreografię, znaczenie, symbolikę oraz historię, którą przekazuje. O jej wyjaśnienie najlepiej zapytać lokalnego przewodnika. Polecamy również książkę „Sacred Dances of Bhutan” autorstwa Kezang Namgay. Są tańce, które są „standardami” każdego festiwalu, inne zaś występują rzadziej (np: Taniec Śmierci lub Taniec Czarnych Kapeluszy).

Tańce odbywają się oczywiście przy akompaniamencie granej na żywo muzyki. Czasami są to tylko buddyjskie bębny, niekiedy również krótkie i długie trąby (ragdung i dungchen). Te drugie potrafią mieć nawet 3m długości. Pomiędzy głównymi tańcami na scenę wychodzą chóry kobiece. Towarzyszą im Atsara, którzy bardzo chętnie zaczepiają widzów, żartują z nimi, czasami wyciągają na scenę. Zbierają też pieniądze.

Tancerze noszą na sobie wykwintne stroje i wspaniałe drewniane maski. Wyobraźcie sobie tylko ile wprawy, umiejętności i kondycji trzeba mieć by w takim ubiorze tańczyć przez kilkadziesiąt minut!

Festiwale w Bhutanie – gdzie jechać?

Czy warto zatem jechać na te dwa największe festiwale? Tak i nie. Owszem, są one niesamowicie widowiskowe. Są też jednak najbardziej popularne. Trudno będzie wam być naprawdę blisko tancerzy, może się zdarzyć że występy będziecie obserwować zza pleców innych ludzi. Tymczasem festiwale Tsechu organizowane w wielu innych miejscowościach. Tak, nie są tak bogate jak w stolicy, są bardziej kameralne. Mniejsze, lokalne festiwale w Bhutanie, takie jak na przykład Jakar Tsechu w Bumthang czy Domkhar Tsechu w Chumey, przyciągają ograniczoną grupę odwiedzających podróżników, to zaledwie 1 lub 2% w skali roku.

Tam atmosfera jest inna, przypomina raczej rodzinne spotkanie – ludzie znają się nawzajem, żartują, rozmawiają i jedzą. Jest lokalnie i kameralnie, a równocześnie przeżycie to jest niesamowicie intensywne. Siedząc na wyciągnięcie ręki od wirujących tancerzy – mnichów przebranych w kolorowe, odświętne stroje, wśród dźwięków talerzy, bębnów i trąb, oglądając opowiadane przez taniec historie można poczuć się jak w bajce. Czy raczej po prostu – jak w Bhutanie.

Kim jest Atsara?

Ważną postacią, bez której nie można sobie wyobrazić ceremonii Tsechu jest Atsara (Aćaraja). Z umalowaną na czerwono twarzą i wydatnym nosem przypomina on klauna. Rzeczywiście jest to postać w pewien sposób komiczna, jednak jego rola jest bardziej złożona. Atsara balansuje między sacrum i profanum, łączy w sobie mądrość i spryt, humor i odpowiedzialność. Żarty i dowcipy są jego główną bronią, a ich celem jest nie tylko zapomnienie codziennych problemów i zmartwień, a również zmierzenie się z kompleksami, zahamowaniami, obsesjami i obecnymi w społeczeństwie tabu. Ma on symbolizować wyzwolonego ducha Buddhy, który to wykroczył poza skrajnie tendencyjne rozróżnienie awersji i upodobań – tego, co sprawia ból i tego, co sprawia przyjemności, oraz innych typowych uprzedzeń.

Obchody święta to jedyne w swoim rodzaju przeżycie i fantastyczne widowisko. Jednak to co w festiwalu jest najważniejsze to, to że nie stracił nic na swojej aktualności. W dzisiejszym pędzącym nieustannie świecie, gdzie brakuje momentów na spokojną celebrację, otwartość na innych czy wewnętrzne oczyszczenie jest to okazja na chwilowe zatrzymanie i rozwagę, jak i na bycie samemu ze sobą.