Morze Aralskie i Uzbekistan – reportaż Bartka Sabeli

Strona główna Blog Miejsca Reportaże Morze Aralskie i Uzbekistan – reportaż Bartka Sabeli

Morze Aralskie i Uzbekistan to reportaż Bartka Sabeli, autora nagradzanej książki Może (morze) wróci. Specjalnie dla Soul Travel Bartek pisze o uzbeckich rozmaitościach. U Uzbekach, kawie i o tym, co wydarzyło się nad brzegami Morza Aralskiego. Zapraszamy!

Śmierć władcy Uzbekistanu – dyktatora Isloma Karimova

W 2016 roku umarł tyran, prezydent, którego imienia bano się wypowiadać na targowiskach od Taszkentu po Nukus. Człowiek, który uczynił Uzbekistan jednym z bardziej policyjnych i skorumpowanych krajów na świecie. Zmarł. Zwyczajnie, na udar mózgu. Wielu myślało, że następcą Isloma Karimova będzie jego piękna, ale szalona córka – Gulnara Karimova, egzotyczna celebrytka, która zdefraudowała kilkaset milionów USD z publicznej kasy. Lecz i ona przepadła do dziś w niewyjaśnionych okolicznościach.

Pamiętam jak moi uzbeccy znajomi żegnali dyktatora fejsbukowymi peanami. Nawet ci, który z jego ręki ucierpieli. Kilka miesięcy później urząd prezydenta objął Szawkat Mirzijojew. Wybory wygrał w iście wschodnim stylu, zdobywając blisko 90% głosów. Karimovowi wystawiono pomniki rozsiane po Uzbekistanie. Stoi na nich niczym ojciec narodu z dobrotliwym uśmiechem i wyciągniętą w pozdrowieniu ręką. Jego imieniem nazwano kilka placów, ulic i lotnisko w Taszkencie. Lecz kto umarł, ten nie żyje. W końcu. Nowy prezydent otworzył okno.

Koniec absurdalnego przepisu w Uzbekistanie

Tego lata zniesiono jeden z bardziej absurdalnych zakazów w Uzbekistanie. Od sierpnia można już bezkarnie robić zdjęcia w taszkenckim metrze. Uzbeckie metro to jak park tematyczny. Ponad 30 spektakularnych krain wypełnionych marmurami, kryształowymi żyrandolami, rzeźbami, malowidłami, mozaikami. Każda jest inną opowieścią, baśnią w zasadzie. Można. Z aparatem. Już nie z biodra, z przyczajki, z potem na czole i widmem mandatu. Po prostu można. Można też wreszcie kupić e-wizę. W tym roku wprowadzono do Uzbekistanu wizy online, które dostaje się niemal z dnia na dzień. Kosztują 20 USD. Zmniejszono ilość upierdliwych formalności. Kilka lat temu przybysza witała kilkugodzinna kolejka w strefie przylotów. Teraz wszystko trwało raptem 30 minut.

Główne atrakcje Uzbekistanu

Do Samarkandy i Buchary można już dojechać superszybkim pociągiem, równie opływowym i uczesanym co pendolino na trasie Warszawa-Kraków. W końcu powstała również droga Buchara – Chiwa. Wcześniej to był dwudniowy koszmar, tor przeszkód, niekończąca się odyseja przez piaski pustyni Kyzyl Kum z jedną tylko restauracją, mniej więcej pośrodku 500-kilometrowej trasy. Restauracja w sumie nadal jest jedna i ta sama. Ale droga ma już asfalt, tu i ówdzie nawet namalowane pasy, i dzielnie broni się przed zawiewającym piachem.

Dowiedz się, co warto zobaczyć w Uzbekistanie?

Festiwal muzyczny nad Morzem Aralskim

A tymczasem do brzegów Morza Aralskiego przyszła wreszcie muzyka. We wrześniu w zrujnowanym Mujnak, dawnych porcie, zorganizowano pierwszy w Uzbekistanie festiwal muzyczny. Festiwal nad brzegami okaleczonego Morza Aralskiego. Pośród zardzewiałych wraków statków, wśród wydm, których dawno nie obmywały wody  morza, ustawiono niewielką scenę, trochę lamp i głośników. Przyjechali wykonawcy z Taszkentu, a nawet Kazachstanu i Gruzji oraz kilkuset widzów. Przyszli też mieszkańcy Mujnak. W smutną pustynię, w postapokaliptyczną przestrzeń wyschniętego Morza Aralskiego, ze sceny popłynęły dźwięki… elektronicznej muzyki.

Najprawdziwsze tłuste techno wyhodowane w taszkenckich piwnicach i garażach (nawet w stolicy nadal nie ma klubów muzycznych). Na scenę weszli ludzie w złotych maskach gazowych, skórzanych strojach i białych rękawiczkach, skakali, robili dziwne pozy i miny. Naprzeciw nich stali mężczyźni w brudnych ubraniach, stały kobiety w tradycyjnych chustach i kolorowych, grubych skarpetach… i tupali nogami w dno Morza Aralskiego do tych nieznanych dotąd rytmów.

Festiwal trwał krótko. Nieśmiała eksplozja wolności okazała się mimo wszystko zbyt nieobyczajna. Koncert został przerwany decyzją lokalnych władz, mniej więcej w momencie, gdy ludzie zaczęli tańczyć, a policja rozluźniła kordony. Organizatorzy festiwalu o zapowiedzieli jednak, że za rok będą tu znowu.

Wszyscy świetnie się bawiliśmy, choć to było bardzo dziwne dla nas – powiedziała po festiwalu mieszkanka Mujnak – Nie byłam temu przeciwna, nasze miasto nigdy nie było tak pełne życia jak wtedy. Kto wie, może to dzikie skakanie, te tańce sprawią, że kiedyś wróci tu woda. To było jak wielka zbiorowa modlitwa.

„Stihia”, nazwa festiwalu, znaczy „żywioł”. A ten, jak wiemy, trudno powstrzymać.

Przeczytaj wywiad z Bartkiem Sabelą: Może (morze) wróci

Dla Soul Travel Bartek prowadzi m.in. autorskie wyprawy z reporterem do Uzbekistanu oraz Algierii.