Gruzja – kraina winem płynąca. Co zobaczyć?
Katarzyna Banasiak
RedaktorkaAutorka artykułów na temat odpowiedzialnego podróżowania. Miłośniczka natury, górskich szlaków i włoskiej kuchni.
Katarzyna Banasiak
Autorka artykułów na temat odpowiedzialnego podróżowania. Miłośniczka natury, górskich szlaków i włoskiej kuchni.
Autorka artykułów na temat odpowiedzialnego podróżowania. Miłośniczka natury, górskich szlaków i włoskiej kuchni.
W 2023 roku Gruzję odwiedziło ponad 7 milionów turystów z zagranicy. Ta liczba robi wrażenie szczególnie, gdy weźmiemy pod uwagę, że to mały kraj, zamieszkiwany zaledwie przez około 3 miliony 700 tysięcy obywateli. Ale trudno się dziwić – Gruzja to miejsce ze wszech miar wyjątkowe! Co sprawia, że Gruzja przyciąga tak wiele osób? Jakie są jej największe skarby? Co warto wiedzieć przed podróżą do Gruzji? Tego wszystkiego dowiesz się z tego artykułu.
Gruzja – informacje ogólne
Gruzja to państwo położone na styku Europy i Azji, nad Morzem Czarnym. Graniczy z Rosją (co jest jej największym problemem), Armenią, Turcją i Azerbejdżanem. Powierzchnia Gruzji to 70 tysięcy kilometrów kwadratowych, czyli mniej więcej tyle, co trzy duże polskie województwa razem wzięte. Mimo tak niewielkiej powierzchni Gruzja jest niezwykle różnorodna krajobrazowo i przyrodniczo. Większość kraju (85% powierzchni) pokrywają góry (Mały i Wielki Kaukaz), a niemal połowę (41%) – lasy. Gruzję zamieszkuje ponad 5600 gatunków zwierząt, w tym wiele endemicznych (występujących jedynie na tym terenie). Do ikonicznych przedstawicieli fauny należą niedźwiedzie brunatne, jelenie kaukaskie, sarny, wilki, rysie, lisy, szakale, orły i sępy.
Z pewnością Gruzja to miejsce dla osób, które kochają naturę, rozległe panoramy i górskie krajobrazy. Gruzini są świadomi niesamowitego bogactwa naturalnego swojego kraju – aż ¼ jego powierzchni państwa stanowią parki narodowe, których łącznie jest 12. Najbardziej znanym gruzińskim szczytem jest Kazbek (5033 m n.p.m.). Od wschodu państwo graniczy z Morzem Czarnym – linia brzegowa ma 310 km długości, a najbardziej znanym nadmorskim ośrodkiem jest Batumi. Stolicą państwa jest Tbilisi, położone w zachodniej części kraju, nad rzeką Kura. Miasto zamieszkuje 1,15 miliona osób, a więc prawie ⅓ ludności Gruzji mieszka w jej stolicy.
Kłopotliwe sąsiedztwo
Każdy kto patrzy na mapę tego niewielkiego kraju z pewnością zauważy, że część jego terytorium jest zaznaczona przerywaną linią. Niestety, prawie jedna piąta powierzchni Gruzji znajduje się pod rosyjską okupacją. W 2008 roku, oddziały separatystów zajęły Osetię Południową oraz Abchazję, proklamując tam „niepodległe” republiki. Wywiązała się kilkudniowa wojna z wojskami gruzińskimi. Oddziały separatystów były otwarcie politycznie i militarnie wspierane przez Rosję. Była to reakcja Wladimira Putina na gruzińskie aspiracje na wstąpienie do NATO. Choć formalnie Osetia Południowa i Abchazja nadal stanowią integralną część Gruzji, de facto są pod kontrolą Rosji a ruch transgraniczny jest niezwykle trudny.
Czy to oznacza, że w Gruzji jest niebezpiecznie? Absolutnie nie. Do zbuntowanych republik się po prostu nie jeździ a poza nimi na terenie Gruzji jest naprawdę bezpiecznie i stabilnie. Jak wszędzie, należy jednak uważać na drobne kradzieże, zwłaszcza w dużych miastach, w okolicy głównych atrakcji turystycznych.
Gruzja – informacje praktyczne: co warto wiedzieć przed podróżą
Żeby odwiedzić Gruzję, obywatele krajów Unii Europejskiej potrzebują jedynie aktualnego dowodu osobistego. Warto rozważyć wykupienie ubezpieczenia turystycznego, szczególnie jeśli planujemy pobyt w górach. W Gruzji nie ma odpowiednika polskiego TOPR-u, a zasięg telefoniczny w górach może być słaby. Tym bardziej warto zachować rozsądek i pokorę wobec gór i zmiennych warunków pogodowych.
Walutą Gruzji jest Lari gruziński. Obecnie (sierpień 2024) 1 lari to 1,43 zł. Chaczapuri w restauracji kosztuje około 20 zł, kawa – 5 zł, sałatka – 12 zł. Chleb w sklepie kosztuje koło 4 zł, a butelka wina – około 20 zł. Powszechnie odradzane jest wymienianie waluty jeszcze w Polsce, ze względu na niekorzystny kurs. Lepiej jest wypłacić pieniądze z bankomatu już w Gruzji, zabrać ze sobą gotówkę w euro/dolarach i wymienić na miejscu lub płacić kartą (w dużych miastach).
Językiem urzędowym w Gruzji jest gruziński, a większość obywateli potrafi porozumieć się również w języku rosyjskim. Znajomość angielskiego jest mniej powszechna, choć w stolicy ponad połowa mieszkańców umie posługiwać się tym językiem.
Gruzja – pogoda i klimat
Gruzja leży w strefie klimatu podzwrotnikowego, ale ze względu na swoje położenie – górzystość oraz sąsiedztwo morza – jest on bardzo zróżnicowany w poszczególnych częściach kraju. Najcieplejszymi miesiącami są lipiec i sierpień (średnio 28°C w dzień), a najzimniejszym – styczeń (średnio 9°C w dzień). Warto jednak pamiętać, że innej pogody można się spodziewać na nizinach, a innej w górach. W słoneczny, letni dzień w Tbilisi może być ponad 30°C, podczas gdy w górach średnia temperatura w lipcu to 13–15°C. Jeśli planujemy pobyt w górach, spakujmy odpowiednio ciepłe ubrania. Jeżeli natomiast wybieramy się na wakacje nad morze to może przydać się coś przeciwdeszczowego – zachodnia część (nadmorska) charakteryzuje się większą ilością opadów, choć generalnie jest ciepło, a latem średnia temperatura wody w Morzu Czarnym to aż 28°C. Najbezpieczniej jest spakować się tak, żeby zawsze można było się ubrać “na cebulkę”.
Gruzja – mieszkańcy i ich tradycje
Zdecydowana większość mieszkańców kraju to Gruzini (ponad 85%). Naród słynie z niesamowitej gościnności, która urzeka licznych turystów odwiedzających Gruzję. Świetną okazją do doświadczenia gruzińskiej otwartości jest uczestniczenie w suprze. Supra to tradycyjna uczta, która towarzyszy Gruzinom we wszystkich ważnych życiowych wydarzeniach, ale jest także pretekstem do licznych spotkań oraz celebracją więzi z rodziną i przyjaciółmi. Może być smutna (po pogrzebie, w święto zmarłych) lub radosna (na urodziny, ślub).
Zwyczaj organizowania supry jest przekazywany z pokolenia na pokolenie od setek lat i jest dla Gruzinów niezwykle ważny. Swoją obecną formę przybrał w XIX wieku. Zgodnie z tradycją, suprę prowadzi mistrz ceremonii – tamada. Podczas uczty można się spodziewać nie tylko suto zastawionego stołu i pysznego wina, ale także śpiewu oraz tradycyjnych toastów wznoszonych wyłącznie przez tamadę lub osobę przez niego wyznaczoną. Ważne jest to, że choć Gruzja słynie ze wspaniałych win, Gruzini zwracają uwagę na umiar w spożywaniu alkoholu, a supra to przede wszystkim wydarzenie towarzyskie i kulinarne, któremu alkohol tylko towarzyszy.
Inną ważną tradycją jest śpiewanie pieśni polifonicznych (w wielogłosie). Gruzini to bardzo muzykalny naród – do powszechnych umiejętności należy śpiew i gra na instrumentach. Od wzorowego tamady oczekuje się również śpiewu znanych wszystkim pieśni ludowych. Dlatego jeśli trafisz na suprę, jest duża szansa, że usłyszysz piękne, tradycyjne pieśni gruzińskie.
Bardzo ważnym elementem kultury Gruzji jest także wino. Mieszkańcy czasem twierdzą wręcz, że to właśnie na terenie ich kraju wino zostało wynalezione. Faktycznie tradycja produkcji wina jest w Gruzji niezwykle stara – już 8000 lat temu używano do tego celu specjalnego naczynia, zwanego kvervi. To gliniane, owalne naczynie, w którym plombuje się sok z winogron i zakopuje w ziemi na okres 5-6 miesięcy, by tam powoli fermentował. Co niezwykłe, Gruzini do tej pory stosują tę samą metodę, a piwniczka na wino nadal jest uważana za najważniejsze miejsce w domu. Wszystkie te gruzińskie tradycje zostały wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
Kuchnia gruzińska
Gruzja to raj dla foodies! Kuchnia gruzińska, o której więcej piszemy w osobnym tekście, zajmuje ważne miejsce w sercu każdego mieszkańca Gruzji, a dzielenie się posiłkiem to dla niego dzielenie się radością. Wiele regionów ma swoje własne, lokalne przepisy lub wariacje powszechnie znanych dań, charakterystyczne dla składników dostępnych na miejscu. Są jednak pewne cechy wspólne gruzińskiej kuchni: podstawą są lokalne składniki, w tym dojrzewające w słońcu bakłażany, pomidory, papryka oraz wiele innych owoców i warzyw. Używa się też dużo świeżych, aromatycznych ziół takich jak kolendra i mięta, orzechów włoskich oraz czosnku. Ważne miejsce zajmuje też ser oraz oczywiście wino.
W Gruzji je się sporo mięsa, ale wiele jest też dań wegetariańskich, bazujących na warzywach i serach. Te ostatnie są zresztą jednym z najważniejszych elementów kuchni gruzińskiej – serów je się tu dużo zarówno jako przystawki i przekąski, ale często stanowią też nadzienie lub kluczowy element dania. Dobrym przykładem jest najsłynniejsza gruzińska potrawa – chaczapuri, czyli zapiekany placek chlebowy z serowym nadzieniem. Popularna jest też wersja pochodząca z Adżarii, w której ciasto formuje się w kształt łódki, a na ser wbija się żółtko jajka i dodaje masło.
Do innych, ikonicznych dań należą: chinkali (pierogi w kształcie sakiewek, wypełnione bulionem i mięsem lub serem), adżapsandali (danie wegetariańskie na bazie bakłażana, ziemniaków, pomidorów i papryki), adżika (ostra pasta z czerwonej papryki), badridżani (smażony bakłażan nadziewany pastą z orzechów) czy czurczchela (deser z orzechów i soku z winogron). Gruzini są bardzo kreatywni w kuchni, dlatego nawet lista podstawowych, tradycyjnych potraw jest naprawdę długa. Będąc w Gruzji warto otworzyć się na próbowanie różnych potraw i poznawanie nieoczywistych połączeń smakowych.
Gruzja – co warto zobaczyć?
Dzięki swojemu położeniu, bardzo długiej historii i bogatej kulturze, Gruzja jest niezwykle atrakcyjnym i różnorodnym celem podróży. Właściwie każdy skrawek kraju gwarantuje spektakularne widoki i niezapomniane doświadczenia. Na niewielkiej powierzchni znajdziemy tu potężne góry Kaukazu, zielone niziny, piękne wybrzeże, jeziora a nawet rejony półpustynne. Są jednak miejsca, które zasługują na szczególną uwagę, zwłaszcza jeśli odwiedzamy Gruzję po raz pierwszy.
Tbilisi
Historia stolicy Gruzji sięga aż III-IV tysiąclecia przed naszą erą. Dzięki wykopaliskom archeologicznym wiemy, że już wtedy istniało w tym miejscu miasto. Słynny gruziński król Wachtang I Gorgasali, rozpoczął w V wieku n.e. starania o przeniesienie stolicy z Mcchety do Tbilisi. Przez wieki dzisiejsza Gruzja była najeżdżana przez siły perskie, arabskie, tatarskie i tureckie, a w XIX wieku zapanowała nad nią Rosja. Historia tego kraju pełna jest walk o niepodległość i ciągłych prób odpierania ataków wrogów.
W związku z tym Tbilisi jako stolica wielokrotnie ucierpiało wskutek ogromnych zniszczeń oraz grabieży. Mimo to, do naszych czasów przetrwało wiele zabytków architektury sakralnej i świeckiej, a miasto nabrało unikalnego charakteru, który zachwyca wielu turystów. Warto bez pośpiechu pospacerować ulicami Tbilisi, nacieszyć oczy detalami architektury mieszkalnej, odwiedzić kościół Metechi, Plac Wolności, ruiny twierdzy Narikala oraz wjechać na Wzgórze Mtatsminda, ale też zwiedzić mniej oczywiste miejsca takie jak dzielnica muzułmańska, zachwycający ogród botaniczny z wodospadem i – koniecznie – stare łaźnie siarkowe.
Gorące źródła są ważnym i charakterystycznym elementem kolorytu miasta – to właśnie od nich miała się wziąć jego nazwa (“tbili” to po gruzińsku “ciepły”). Tbilisi jest pełnym kontrastów, niezwykle ciekawym miastem, w którym co chwilę można wpaść na zaskakujące budynki, alejki i zakamarki. To doskonałe miejsce dla poszukiwaczy pięknych widoków i osób ciekawych odmiennych kultur i tradycji.
Gruzińska Droga Wojenna, Cerkiew Cminda Sameba i Kazbek
Wiele ważnych i pięknych miejsc, których nie warto przegapić będąc w Gruzji jest położnych 2-3 godziny jazdy samochodem od Tbilisi. Pierwszym z nich jest groźnie brzmiąca Gruzińska Droga Wojenna. To ponad 200-kilometrowy szlak wiodący z Tbilisi do Władykaukazu (w Osetii Północnej). Przejście jest znane od starożytności i od wieków służyło jako ważny szlak handlowy i militarny. Bliskość Kazbeku i położenie drogi sprawia, że podróżowanie nią dostarcza niesamowitych wrażeń. Po drodze warto zrobić kilka przystanków, by nacieszyć się zachwycającym widokiem kaukaskich szczytów. Jeden z tarasów widokowych położony jest w najwyższym punkcie drogi – na Przełęczy Krzyżowej (2379 m n.p.m.), gdzie wzniesiono Pomnik Przyjaźni Gruzińsko-Rosyjskiej.
Przy Gruzińskiej Drodze Wojennej położone jest również miasteczko Stepancminda, znane też jako Kazbegi. To położony u podnóża Kazbeku ośrodek, który jest świetną bazą wypadową dla wypraw górskich oraz do położonej nieopodal cerkwi Cminda Sameba (Świętej Trójcy). Cerkiew została wybudowana w XV wieku i do dziś stanowi sztandarowy przykład gruzińskiej architektury. Nie ma wątpliwości, że jej sława jest nierozerwalnie związana z wyjątkowo malowniczym położeniem: tło stanowi Kazbek, a w dole płynie rzeka Terek.
Mccheta
Pierwsza stolica Gruzji również jest położona przy Gruzińskiej Drodze Wojennej, zaledwie 24 kilometry od Tbilisi. To jedno z najstarszych miast w Gruzji, w którym można zobaczyć znakomite przykłady średniowiecznej architektury – część zabytków została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Warto również odwiedzić górujący nad miastem Monastyr Dżwari (Jvari), z którego rozpościera się wspaniały widok na miasto i dolinę rzeki.
Skalne miasto Wardzia
Na południu Gruzji znajduje się wykute w skale miasto Wardzia – obiekt absolutnie unikatowy w skali świata. Jego budowa rozpoczęła się w XII wieku. Dziś jego komnaty i tunele są doskonale widoczne, ponieważ wskutek trzęsienia ziemi duża część miasta uległa zniszczeniu. Jednak w XII-XIII wieku miasto było perfekcyjnie ukryte we wzgórzu, a żeby dostać się do środka trzeba było znaleźć jeden z tuneli, które miały swój początek nad rzeką. W mieście mogło mieszkać nawet 60 tysięcy ludzi. Niestety wspomniane trzęsienie ziemi w XIII wieku oraz najazd Persów w XVI wieku przyczyniły się do końca istnienia tego miejsca jako pełnego życia miasta. Po odzyskaniu niepodległości przez Gruzję, ruinami miasta zaopiekowali się mnisi i to dzięki nim dziś można zwiedzać to miejsce oraz poznać jego fascynującą historię.
Kutaisi i okolice
Kutaisi to trzecie pod względem liczby ludności miasto w Gruzji. Położone jest w zachodniej części kraju. Warto je odwiedzić, bo to właśnie o Kutaisi mówi się, że to “najbardziej gruzińskie miasto”. Jego historia sięga VI wieku p.n.e. i jest to jedno z najstarszych miast na świecie zamieszkiwanych nieprzerwanie od założenia. Dobrze jest przejść się na Zielony Bazar i zasmakować gruzińskich produktów z pierwszej ręki. Warto też zobaczyć Katedrę Bagrati oraz wybrać się do Monastyru Gelati, gdzie można zobaczyć oryginalne freski i manuskrypty pamiętające czasy powstania kompleksu, czyli XII wiek. W pobliżu miasta jest też kilka przyrodniczych miejsc wartych odwiedzenia, takich jak Jaskinia Prometeusza (która nie ma nic wspólnego z Prometeuszem, ale zachwyca pięknymi formacjami skalnymi) czy gwarantujący wspaniałe widoki kanion Okatse.
Gruzja – co warto zobaczyć? Swanetia i Ushguli
Na północy Gruzji znajduje się rejona Swanetia słynący z najbardziej spektakularnych widoków w całym Kaukazie. Już podróż do niego drogą przez Zugdidi dostarcza niesamowitych wrażeń. Stolicą regionu jest niewielka miejscowość Mestia, będąca również zimową stolicą Gruzji i bazą wypadową dla miłośników alpinizmu, narciarstwa i trekkingu.
Jadąc w stronę Mestii warto skręcić w lewo do miejscowości Mazeri. Leży ono w przepastnej dolinie u stóp jednego z najbardziej charakterystycznych szczytów całego Kaukazu – słynnej Uszby. Szczyt ten pozostaje celem dla ambitnych alpinistów ale dolina kryje atrakcje również dla miłośników spacerów i trekkingu. Warto wybrać się na trek w stronę wodospadu Shdugra. Stamtą rozciąga się fantastyczny widok na dolinę oraz samą Uszbę.
Za Mestią znajdziemy zaś bajeczną miejscowość Ushguli. To zespół czterech wiosek, znajdujący się w Górnej Swanetii (północny zachód kraju). Osada leży na wysokości 2100 metrów n. p. m., nad rzeką Enguri. Góruje nad nią najwyższy szczyt Gruzji – Szchara (5193 m n.p.m.). Długa izolacja sprawiła, że średniowieczny charakter wiosek został zachowany i do dziś można zobaczyć około 40 wież, które były kiedyś budowane w celach obronnych przy każdym domostwie. Kamienne wieże to zresztą charakterystyczny element architektury wielu wiosek Kaukazu.
Warto pamiętać, że za Ushguli i tak kiepska droga robi się jeszcze gorsza a dojazd to kolejnych miejscowości – Koruldashi, Tsana a na końcu Lentekhi – jest dostępny wyłącznie autami 4×4.
Gruzja – co warto zobaczyć? Tuszetia – kraina ukryta wśród gór Kaukazu
Swanetia bywa coraz bardziej zatłoczona, podobnie jak rejon Kazbeku. Jeśli pragniesz ruszyć w mniej oczywiste, bardziej niedostępne regiony gruzińskiego Kaukazu wybierz Tuszetię. To niewielki region historyczny, położony w północno-wschodniej części kraju. Wyróżnia się niezwykle malowniczym krajobrazem wysokich gór Kaukazu oraz czystością środowiska naturalnego, dzięki czemu jest idealnym miejscem na górskie wyprawy.
Jedną z największych atrakcji Tuszetii jest podróż drogą wiodącą przez przełęcz Abano (2,826 metrów n.p.m.) do miejscowości Omalo. Z miasta Akhmeta to jedynie 90km. Ale są to kilometry mrożące krew w żyłach. Strome zbocza, głębokie doliny, urwiste szczyty oraz fatalna jakość drogi sprawia, że trasę tą często nazywa się najbardziej niebezpieczną drogą na świecie. Ale bez przesady – jeśli jest przemierzana ostrożnie może być niezwykłą przygodą gwarantującą niezapomniane widoki. Jeśli chcesz jechać samemu – wyłącznie dobrym autem 4×4. Dobrym to znaczy z pełnym napędem na cztery koła, sprawnym reduktorem oraz dobrymi oponami. Nie bez powodu przy drodze znajduje się wiele krzyży i zdjęć. Na przejechanie drogi trzeba zarezerwować cały dzień. Warto pamiętać, że zimą Tuszetia jest niedostępna. Droga do Omalo jest zamykana na zimę, a wiosną spora jej część musi zostać odbudowana.
Jeśli już dojedziesz do Omalo, znajdziesz się w bajecznej scenerii. Wysokie szczyty, potężne przestrzenie, malutkie wioski z kamiennymi wieżami. I bardzo niewielu mieszkańców i jeszcze mniej turystów. Będąc w Tuszetii warto wybrać się do okolicznych miejscowości takich jak Szenako, Diklo a zwłaszcza Dartlo i górujące nad nim Kvavlo. Między wioskami można się przemieszczać autem bądź, co jest bardzo dobrą opcją, konno.
Gruzja – co warto zobaczyć? Kachetia – sekrety gruzińskiego wina
Wróćmy na niziny. Z Tuszetii naturalną kontynuacją podróży po Gruzji będzie region Kachetia. To rozległe niesamowicie zielone równiny przecięte rzeką Alazani. Kachetia słynie przede wszystkim ze swoich niekończących się winnic. To rejon który każdy miłośnik wina po prostu musi odwiedzić.
Na wschodnim skraju Kachetii znajduje się niezwykle urokliwe miasto Signagi. To miasto jak z pocztówek lub romantycznych malowideł. Miasto leży na wyniosłym wzgórzu, z którego rozciągają się fantastyczne widoki na okoliczne winnice i góry Kaukazu w tle.
W Kachetii znajdziemy też kolejny ikoniczny obiekt Gruzji. W VI wieku syryjski mnich Dawid zamieszkał w naturalnej jaskini położonej w południowej części rejonu. Z czasem rozpoczął budowę monastyru, a jego naśladowców przybywało. Miejsce rozrastało się, a do XII wieku stało się już ważnym ośrodkiem kulturalnym i edukacyjnym wschodniej części kraju. Podobnie jak inne ważne zabytki Gruzji, Dawit Garedża było wielokrotnie rabowane i niszczone. Mimo to, udało się zachować dużą część tego miejsca oraz niektóre z ważnych dzieł sztuki, na przykład oryginalne freski. Dziś to miejsce jest jedną z wizytówek Gruzji.
Park Narodowy Waszlowani
Pogranicze z Azerbejdżanem, choć to nadal popularna Kachetia, to najrzadziej odwiedzany rejon Gruzji. Niesłusznie. Znajduje się tam bowiem jeden z najbardziej spaktakularnych krajobrazów tego kraju. Park Waszlowani to unikalna ostoja przyrody. Już pierwszy rzut oka na mapę powie nam, że nie ma tam żadnych dróg ani miejscowości. Rejon jest prawie w ogóle nie zamieszkany. Króluje tam dzika przyroda. Waszlowani to zgoła inny krajobraz niż reszta kraju. to rejon suchy, półpustynny, tylko nieznacznie górzysty. Waszlowani jest domem między innymi dla lampartów anatolijskich, hien, niedźwiedzi brunatnych, wilków szarych, rysiów, dzików. Występują tam również rzadkie okazy ptaków: sęp płowy, sęp kasztanowaty, ścierwnik, strepet i bocian czarny.
Gruzja – co warto zobaczyć? Samcche-Dżawachetia
Pogranicze z Armenią to kolejny wyjątkowy i zupełnie inny region Gruzji. Samcche-Dżawachetia zamieszkana jest głównie przez Ormian i pozostaje jednym z najbiedniejszych obszarów Gruzji. Obfituje jednak w piękne krajobrazy. Surowe wyżynne przestrzenie dla których tłem są góry Niskiego Kaukazu robią wrażenie. Tutaj znajduje się także największe jezioro Gruzji – Paravani – położone przy miejscowości o tej samej nazwie. Jest wyjątkowe – bardzo płytkie (jedynie do 3,3m głębokości) i okropnie zimne – leży bowiem na wysokości ponad 2000m n.p.m. Biwak nad jego brzegami, rozmowa z lokalnymi mieszkańcami to doświadczanie niezwykłe.
Dlaczego warto odwiedzić Gruzję? Powody można by mnożyć. Niewiele jest miejsc na świecie gdzie na tak niewielkiej powierzchni znajdziemy takie bogactwo krajobrazowe. Wysokie, ośnieżone szczyty, górskie lodowce, przepastne doliny i rwące rzeki. A kilkadziesiąt kilometrów dalej zielone, ciepłe doliny, podzwrotnikowe wybrzeże a nawet półpustynie. Gruzini mają rację – trafił im się niezwykły kawałek naszej planety. Ale atutem tego kraju jest nie tylko natura lecz również kultura, zarówna ta sięgająca starożytności jak i ta współczesna. W Gruzji jest po prostu wszystko, a do tego fantastyczne jedzenie, wino no i sami Gruzini!
Co warto przeczytać przed podróżą do Gruzji?
Oto kilka pozycji, które pomogą wam zrozumieć historię, kulturę i tradycje Kaukazu i Gruzji:
Toast za przodków – Wojciech Górecki, Wydawnictwo Czarne
Pokazucha. Na gruzińskich zasadach – Stasia Budzisz, Wydawnictwo Poznańskie
Gaumardżos! Opowieści z Gruzji – Anna Dziewit-Meller, Marcin Meller, Wydawnictwo W.A.B
Dobre miejsce do umierania – Wojciech Jagielski, Wydawnictwo Znak
Bibliografia:
- https://georgiatoday.ge/the-georgian-national-tourism-administration-publishes-the-2023-tourism-statistics/ dostęp 23.08.2024
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Gruzja dostęp 23.08.2024
- https://www.unesco.pl/?id=406 dostęp 23.09.2024
- https://georgia.travel dostęp 23.08.2024
- https://www.gov.pl/web/gruzja/informacje-dla-podrozujacych dostęp 23.08.2024
- https://en.wikipedia.org/wiki/Kutaisi dostęp 23.08.2024
-
Katarzyna Banasiak
RedaktorkaAutorka artykułów na temat odpowiedzialnego podróżowania. Miłośniczka natury, górskich szlaków i włoskiej kuchni.
Katarzyna Banasiak
Autorka artykułów na temat odpowiedzialnego podróżowania. Miłośniczka natury, górskich szlaków i włoskiej kuchni.
Autorka artykułów na temat odpowiedzialnego podróżowania. Miłośniczka natury, górskich szlaków i włoskiej kuchni.