Filozofia Leave No Trace. Czyli, jak nie zostawiać śladów podczas wędrówki?

Strona główna Blog Natura Filozofia Leave No Trace. Czyli, jak nie zostawiać śladów podczas wędrówki?

Jak korzystać z natury, nie naruszając jej? W jaki sposób zmniejszyć swój wpływ na środowisko podczas pieszych wędrówek i biwakowania? Poznaj uniwersalne zasady Leave No Trace i zobacz, jak nie pozostawiać po sobie śladów. Dzięki nim górskie wycieczki będą cieszyć oko czystą przyrodą, a Ziemia odetchnie. Dołączysz do odpowiedzialnych turystów?

Po co zabierać ze sobą śmieci ze szlaku?

Wkrótce szlaki wypełnią się turystami. A to oznacza nie tylko wzmożony ruch i uprzejme witanie się słowem „cześć”, ale też zdeptaną roślinność i widoczne pozostałości po wędrówkach. Widok śmieci na szlaku – zużytych grilli, plastikowych butelek, papierków i całego turystycznego inwentarza – to przykre zderzenie z rzeczywistością.

Jak można kochać góry i nie darzyć ich szacunkiem? Dlaczego niektórzy wnoszą całe wyposażenie na swoich plecach, a puste opakowania ciążą im na tyle, że nie wahają się ich porzucić? I to zwykle na uczęszczanych szlakach i dolinach. Czyli tam, skąd zabranie ich nie stanowi problemu. Roztargnienie czy ignorancja? Problem leży głębiej – w świadomości. Do tego często dochodzi brak znajomości górskiego środowiska, ignorowanie zagrożeń i roszczeniowa postawa.

Przerażające jest, że wiele osób realizuje swoje potrzeby na łonie dzikiej przyrody, a nie obchodzi ich, w jakim stanie ją pozostawi.

Jeśli czytasz ten artykuł, prawdopodobnie szanujesz naturę i nie jest obcy Ci głos rozsądku, w tym pokora wobec gór. Potraktuj więc filozofię Leave No Trace jako uzupełnienie swojej wiedzy. A może ułatwi Ci edukowanie osób, które dopiero budują swoją świadomość ekologiczną.

Zacznijmy od zmiany myślenia. Ten krok pomaga wykształcić świadome korzystanie z dobrodziejstw natury. Dlaczego zacieranie za sobą śladów, czyli m.in. zabieranie śmieci, jest tak istotne?

Odpowiedzialność wobec zwierząt

Pozostawione śmieci mogą zostać połknięte przez dzikie zwierzęta i przyczynić się do ich śmierci. Nawet odpady organiczne szkodzą zwierzętom – zmieniają ich naturalne nawyki. Tracą wtedy zdolność do samodzielnego zdobywania pożywienia i zbliżają się do obozowisk ludzi, co (np. w przypadku niedźwiedzi) stwarza też zagrożenie dla człowieka.

Śmieci stanowią zagrożenie także dla drobnej fauny, jakże istotnej w funkcjonowaniu całego ekosystemu. Bezkręgowce wabi zapach rozkładających się resztek napojów. Po wejściu do wilgotnej, pochyłej butelki, nie potrafią się z niej wydostać. Umierają z głodu, utopienia lub wysuszenia. Pierwszy, rozkładający się owad przyciąga ciekawskich padlinożerców, przez co szybko gromadzą się kolejni, których czeka ten sam los.

Ciemne, szklane butelki traktowane są przez mniejsze kręgowce jako potencjalne schronienie. Przypominają im norę, ale nie mogą się z niej już wydostać.

Odpowiedzialność wobec innych turystów

Wszyscy chcemy korzystać z górskich krajobrazów. Nie po to wyrywamy się z miasta, aby potykać się na szlaku o cudze śmieci. Jesteśmy stęsknieni za obcowaniem z naturą. Odpowiedzialność zbiorowa zakłada, że szanujemy tych, którzy przyjdą w to samo miejsce po nas. Dlatego zbieramy pozostałości po swoim biwaku. Idąc dalej, zbieramy też napotkane śmieci. Organizowanych jest coraz więcej akcji sprzątania lasów i górskich ścieżek. Ale okazja nadarza się sama.

Odpowiedzialność wobec Ziemi

Pozostawione śmieci mogą rozkładać się nawet 500 lat. Puszki aluminiowe, tak często spotykane na szlakach, rozkładają się w czasie 50-200 lat. Plastikowa torebka – do 400 lat, butelka PET od 100 do nawet 1000 lat, a papierek po cukierku jakieś 450. Zniesienie ich z góry to kwestia kilku godzin…

Ziemia nie należy do człowieka, człowiek należy do Ziemi. Cokolwiek przydarzy się Ziemi – przydarzy się człowiekowi. Człowiek nie utkał pajęczyny życia, jest nitką w tej pajęczynie; niszcząc pajęczynę życia – niszczy samego siebie.

– Wódz Seattle (ok. 1786–1866) – wódz plemion Suquamish i Duwamish z okolic Seattle.

Na czym polega filozofia Leave No Trace?

Ruch Leave No Trace (dosłownie: Nie Zostawiaj Śladów) pochodzi ze Stanów Zjednoczonych. To zbiór 7 zasad etyki outdoorowej. Podpowiadają one, jak i gdzie biwakować, co zabrać ze sobą i co zrobić ze śmieciami. Można powiedzieć, że to moralny kompas każdego odpowiedzialnego turysty. Bez względu na to, czy wybierasz się w góry, nad jezioro czy do lasu i na jak długo. W prosty sposób uczą, jak zminimalizować swój wpływ na środowisko naturalne.

Poznaj zasady Leave No Trace i dowiedz się, jak świadomie poruszać się na szlaku.

Zasada 1: Zaplanuj podróż i przygotuj się do niej

Odpowiedzialne planowanie podróży to więcej niż przeczytanie przewodnika i wybranie miejsca na wyprawę. Oznacza ono zastanowienie się nad tym, co zabrać ze sobą. Uwzględnij zarówno miejsce docelowe, prowadzące ku niemu szlaki, jak też zmienne warunki pogodowe.

Sprawdź rozmieszczenie źródeł wody, abyś wiedział, kiedy możesz się w nią zaopatrzyć i ile zapasów zabrać ze sobą.

Wiedza o odległości schronisk, sklepów i skupisk ludzi przyda się przy planowaniu posiłków. Ocenisz wtedy, jak dużo paliwa do gotowania potrzebujesz na całą wyprawę. Rozpalanie ogniska powinno być ostatecznością. Jeśli znajdziesz zużyte palenisko, skorzystaj z niego zamiast rozpalać kolejne.

Przed podróżą zapoznaj się też z zasadami biwakowania na danym terenie. Sprawdź, czy rozbicie namiotu jest dozwolone, w jakim miejscu możesz zanocować i czy możesz rozpalić ogień.

Spakuj się rozsądnie, ograniczając zbędne kilogramy. Ale przy tym nie zapomnij o podstawowym wyposażeniu i odzieży.

Przeczytaj też: Co zabrać w góry na wędrówkę i jak spakować walizkę w podróż?

Zasada 2: Trzymaj się szlaku i wyznaczonych miejsc do nocowania

Górskie szlaki turystyczne nie bez powodu są oznakowane, a wybrane tereny pod ochroną. W Polsce biwakować możesz jedynie w przeznaczonych do tego miejscach. Szanując te zasady, szanujesz jednocześnie naturę, ekosystem, pozostawiasz roślinność w nienaruszonym stanie, nie płoszysz zwierząt, unikasz zagrożeń (np. osunięcia się podłoża) i… mandatu.

Przyroda na szlakach turystycznych jest najbardziej atrakcyjna, a warunki przemieszczania się – bezpieczne.

W parkach narodowych nie schodź z wyznaczonych ścieżek, nawet jeśli chcesz zrobić szybkie zdjęcie. Jest to zabronione.

Jeśli idziecie grupą, zachowaj odstęp, a dzięki temu zmniejszysz nacisk na glebę. Jeśli poruszacie się wąskim przesmykiem, najlepiej iść gęsiego – jeden za drugim.

W myśl filozofii Leave No Trace, nocuj w miejscach, które są do tego przeznaczone. Nocleg w wiacie nie zniszczy podłoża, tak jak nocowanie w namiocie. Jeśli rozwieszasz hamak, zabezpiecz korę drzewa szerszymi taśmami.

Jeśli nie masz innej możliwości i musisz samodzielnie zorganizować przestrzeń do biwakowania, zachowaj właściwą odległość od cieków – minimum 50 metrów. Wtedy zwierzęta będą mogły swobodnie korzystać z wodopoju. Taka sama odległość wskazana jest przy toalecie w terenie.

Namiotu nie rozbijaj zaraz przy szlaku.

Zasada 3: Zabierz ze sobą śmieci

Ilość śmieci możesz ograniczyć już na etapie planowania posiłków. Część pożywienia przesyp do woreczków strunowych, których użyjesz wielokrotnie. Zamiast butelek PET lepiej sprawdzi się trwała butelka z filtrem, którą możesz napełniać wiele razy.

Nie zostawiaj resztek jedzenia, które mogą przyciągnąć zwierzęta.

Miej przy sobie zawsze biodegradowalne worki na śmieci – ułatwią Ci zabranie odpadów i wyrzucenia ich do najbliższego kosza.

A co z odchodami? Leave No Trace ma rozwiązanie i na ten problem. Zabierz ze sobą małą saperkę, nieczystości przysyp ziemią, a następnie przykryj liśćmi albo kamieniem. Zużyty papier zabierz do woreczka i wyrzuć do śmieci.

Zasada 4: Zostaw miejsce w takim stanie, w jakim je zastałeś

Poza niepozostawieniem śmieci na szlaku, ta zasada obejmuje jeszcze kilka spraw – pozostawienie na swoim miejscu tego, co chciałbyś zabrać na pamiątkę (np. kamieni, roślin gałęzi) albo zjeść (np. jagód w parkach narodowych). Ingerujesz w ten sposób w ekosystem i pozbawiasz zwierzęta ich pokarmu.

Zatrzyj ślady, czyli zadbaj o to, aby Twoja aktywność w terenie, zostawiła jak najmniejszy ślad. Nie buduj więc tam, szałasów, schronień z gałęzi i innych naturalnych elementów. Rozłożenie namiotu już po paru dniach odkształci podłoże.

Ekologiczny camping podczas wyprawy Soul Travel do Bhutanu. Nie pozostaje po nim żaden ślad.

Zasada 5: Ostrożnie z ogniem

Zgodnie z zasadami Leave No Trace, rozpalanie ogniska to ostateczność. Jeśli nie masz innej możliwości, rozpal je w wyznaczonym miejscu lub tam, gdzie wcześniej ktoś je rozpalił. Ogień to żywioł, który łatwo wymyka się pod kontroli. Czasem nawet zalanie popiołu nie jest wystarczające. Wystarczy, że podłoże składa się z torfu i mchu. Dlatego zachowaj ostrożność, przygotowując posiłki.

Zabierz ze sobą kuchenkę turystyczną i ustaw ją na  stabilnym podłożu. Dzięki niej przygotujesz ciepły posiłek w każdym miejscu, bez względu na pogodę i nie potrzebujesz zużywać drewna.

Zasada 6: Zachowaj dystans wobec dzikich zwierząt

To Ty jesteś gościem na terytorium zwierzęcia. Poruszanie się po wyznaczonych szlakach ogranicza możliwość spotkania twarzą w twarz z dzikimi zwierzętami. Ale, jeśli to nastąpi, nie zbliżaj się do zwierzęcia, nie rób zdjęć, nie nawołuj go, nie karm i zachowaj spokój. Wycofaj się po cichu.

Podczas biwakowania starannie zabezpiecz żywność, aby jej zapach nie kusił drapieżników.

Zasada 7: Szanuj innych turystów na szlaku

Każda Twoja aktywność w terenie może odbić się na kolejnych wielbicielach wędrówek i odebrać im przyjemność z obcowania w naturze.

Co to oznacza w praktyce? Ta zasada Leave No Trace to również ustępowanie pierwszeństwa na wąskim szlaku tym, którzy się wspinają. Jeśli napotkasz kogoś w potrzebie, udziel pomocy, a w poważnych przypadkach – wezwij GOPR. Nie zakłócaj innym wypoczynku głośnym zachowywaniem czy słuchaniem muzyki.

Bądź pewien, że jeśli zachowasz się odpowiedzialnie, dobro wróci do Ciebie, a natura dłużej posłuży nam wszystkim. Myślmy o drugim człowieku, także na szlaku!