La Ceiba – olbrzymie drzewo kapokowe. Co symbolizuje święte drzewo Majów?

Strona główna Blog Natura Przyroda La Ceiba – olbrzymie drzewo kapokowe. Co symbolizuje święte drzewo Majów?

Drzewo Ceiba wprawia podróżników w osłupienie. Posturą przypomina człowieka. Takiego 80-metrowego. Ale to nie jego walory przyrodnicze robią największe wrażenie… Z jakiego powodu nazywa się je Drzewem Życia i Drzewem Wiedzy? Dlaczego w cieniu drzewa ceiba członkowie rdzennych społeczności odprawiają najistotniejsze ceremonie i rytuały? Poznaj niezwykły skarb kulturowy i przyrodniczy – La Ceiba, czyli święte drzewo Majów.

Jak wygląda drzewo kapokowe?

Jeśli zdarzyło Ci się zachwycić czymś, czego nie możesz objąć nawet wzrokiem, to znasz to uczucie. Majestatyczne drzewo kapokowe onieśmiela podróżników. Prawdopodobnie to ono zainspirowało twórców filmu Avatar do stworzenia gigantycznych Drzew-Domów ludu Na’vi. Ceiba pentandra (czyt. Seiba) widoczna jest z daleka. Wystaje ponad korony drzew południowoamerykańskiej dżungli.

Rośnie też w Ameryce Środkowej, w Meksyku, w Afryce i na Karaibach. W Azji i na wyspach Oceanii jest gatunkiem zdziczałym. Dorasta nawet do 80 metrów wysokości, jej pień ma średnicę do 3 metrów, korzenie podporowe są deskowatych kształtów, a dorodne owoce przypominają jajowate torebki, pełne nasion otoczonych puchem. Ich zbiór jest bardzo pracochłonny. Dorosłe drzewo potrafi wytworzyć kilkaset takich owoców.

Puch, który je otacza w środku torebki, to mieszanka celulozy i ligniny. W ten sposób Ceiby przystosowały się do sposobu rozmnażania, przypominającego nasze dmuchawce. Po otwarciu się torebki, wiatr roznosi nasiona po lesie. Ułatwia mu to lekki i wodoodporny puch. Dzięki niemu nasiona Ceiby mogą długo unosić się na wodzie. Właściwości puchu Ceiby wykorzystano w XIX wieku do produkcji prawdziwych kamizelek ratunkowych. Już wiesz skąd nazwa drzewo kapokowe?

Puchem drzew wypychano też materace, poduszki, siodła i tapicerowane meble.

Korę drzewa kapokowego porastają liczne stożkowate kolce, które magazynują wodę. Zielona kora drzewa z kolcami wygląda jak skóra smoka. Motyw kolców drzewa kapokowego widoczny jest w figurkach, naczyniach i urnach starożytnych Majów. A z kory Ceiby przygotowuje się napój amazońskich szamanów (słynna ayahuasca).

20-centrymetrowe liście (a jest ich od 5 do 7) przypominają liście naszego kasztanowca – wyróżniają je długie ogonki, dłoniasty kształt i spiczaste zakończenie.

Różowe kwiaty drzewa Ceiba mają 5 sterczących pręcików (stąd też inna nazwa drzewa – puchowiec pięciopręcikowy). Zapylają je przede wszystkim nietoperze. Nocne zwierzęta przyciąga silny aromat – właśnie pod osłoną nocy kwiaty puchowca pięknie rozkwitają. Kwitną w porze suchej przez ok. 3-4 tygodnie, kiedy to drzewo zgubi najpierw liście. Kwiaty te przypominają nieco hibiskusa.

Młode Ceiby kwitną jedynie raz na 5 lat (jeśli rosną w wyjątkowo wilgotnych lasach) i to dopiero po 3-8 latach.

Co te majestatyczne drzewa giganty oznaczają dla Majów i innych mieszkańców odległych zakątków świata? Spójrzmy na święte drzewo oczami przedstawicieli innych kultur.

Święte Drzewo Majów – symbol jedności człowieka z naturą

Od niepamiętnych czasów Majowie, Meksykanie, Kostarykanie, mieszkańcy Karaibów i Azji, odprawiają ceremonie w cieniu drzewa Ceiba. Co więcej, samo drzewo otaczają kultem i opieką.

Drzewo kapokowe symbolizuje bowiem jedność człowieka z naturą. Nie trzeba wielkiej wyobraźni, by dostrzec podobieństwo między kształtem drzewa, a ludzką sylwetką:

• rozłożysta korona to głowa – ośrodek kreatywności, myśli i refleksji;
• gałęzie to ręce – narzędzia sprawcze, a więc działanie;
• pień to klatka piersiowa – serce, zatem emocje;
• korzenie, mocno osadzone w ziemi, to oczywiście nogi.

Wszystko to symbolizuje nierozerwalny związek człowieka z naturą, pełną symbiozę i szacunek. Kto więc zamachnie się na La Ceiba, kto naruszy święte miejsca, ten zamachnie się też na życie ludzkie. Doskonale widać to na przykładzie Kostaryki. 
Ta jedność wyrażona jest w słynnym kostarykańskim pozdrowieniu: Pura Vida!

Drzewo Ceiba jako łącznik świata podziemnego, nieba i ziemi

Dla Majów z Gwatemali drzewa Ceiba stoją w samym centrum Ziemi i stanowią łącznik świata podziemnego (ten symbolizowały korzenie), nieba/sfery boskiej (korona drzewa) i świata ziemskiego (pień drzewa). Po konarach ceiby wspinali się majańscy szamani (nazywani X’manami) w czasie swoich duchowych podróży. W cieniu łącznika komunikacyjnego między tymi trzema sferami odprawiano też rozmaite rytuały, np. oczyszczające ceremonie Kakao.

Tak czyniło wiele ludów Ameryki Środkowej i Południowej – rdzenni mieszkańcy wierzyli, że nieskończoność wszechświata manifestuje się poprzez istnienie trzech królestw. Kapokowce traktowano jako medium, symbol mądrości, umiejętności koegzystencji i pamięci pokoleń.

Podczas wypraw Soul Travel do Gwatemali uczestniczymy w ceremoniach prowadzonych przez majańskich przewodników duchowych. Ludzie zbierają się pod drzewem kapokowym, aby pomodlić się, poprosić o przebaczenie czy po prostu pomilczeć. La Ceiba to roślinna świątynia.

Lecznicze właściwości drzewa kapokowego

Kapokowce stosowane są w medycynie tradycyjnej w Ameryce Południowej, Azji Południowo-Wschodniej, na Karaibach, w Indiach, na Sri Lance i w Afryce. Mieszkańcy tych zakątków świata korzystają m.in. z właściwości Ceiby moczopędnych, wzmacniających i przeciwgorączkowych. To nie wszystko! Leczy się nimi też biegunkę, nadciśnienie, cukrzycę, problemy skórne, wypadanie włosów, rzeżączkę, kiłę, bóle głowy i zaburzenia psychiczne.

La Ceiba, czyli Drzewo Życia oraz Wiedzy

Mistyczne drzewo kapokowe nazywane jest również Drzewem Życia lub Drzewem Wiedzy. Z jakiego powodu? W tradycji Majów i Ticos (Kostarykanie) wierzy się, że skoro kapokowiec żyje kilkaset lat, to jest niemym świadkiem wielu wydarzeń – skupia doświadczenia, intencje i energie kilku ludzkich pokoleń. W końcu jedno życie drzewa równa się kilku pokoleniom ludzi. W ten sposób wytwarza się ogromne pole mocy o działaniu ochronnym, oczyszczającym i uzdrawiającym.

Drzewa Ceiba do dziś są sadzone w centrach społeczności Majów. Jeśli w podróży napotkasz święte drzewo Majów, usiądź pod nim i poczuj połączenie i siłę natury, która jest naszym sprzymierzeńcem – otoczona szacunkiem wspaniale się odwdzięczy.

Na zdjęciu: Renata Sabela i 500-letnie drzewo Ceiba przy wejściu do Parku Tikal w Gwatemali.